Hoge kwaliteit geluid zonder compressie is een genot om naar te luisteren. De opvolgers van de cd staan klaar om de markt te veroveren. SACD en DVD-Audio bieden beide top kwaliteit geluid. Als u over een goede geluidskaart beschikt, een dvd-brander en WaveLab 5 kunt u zelf aan de slag om een dvd-audio audio te maken. Voor u een prima moment om u stereo cd's om te zetten naar meerkanaals geluid.
De cd had dan ook duidelijk een aantal voordelen. Het nam minder ruimte in beslag, was minder bevattelijk voor krassen en was minder slijtage gevoelig. Dat de geluidskwaliteit minder was dan de analoge voorganger nam men voor lief. De uitvinders Sony en Philips vaarden wel bij de gestaagde groei en jaarlijks konden zij miljoenen bijschrijven aan licentierechten.
Opvolger cd
Vanaf 1995 werd de drang van de markt om een opvolger te vinden voor de cd zeer urgent. Hiervoor waren twee redenen. Ten eerste omdat er disks werden uitgevonden waarop veel meer data kon worden weggeschreven. Hierdoor werd het mogelijk om audio op te slaan met een betere kwaliteit dan die van de cd. Ten tweede speelde mee dat Sony en Philips steeds minder geld ontvingen door aflopende licentierechten. Het startsein voor een nieuwe formaatoorlog was gegeven. Sony en Philips kwamen met de Multimedia CD, terwijl Toshiba en Time-Warner met de Super Density Disk de markt bestierden. De twee formaten waren niet uitwisselbaar. De partijen gingen rond de tafel zitten en bereikten een akkoord. De dvd zou de opvolger worden. De voordelen van de dvd zijn bekend. Een grote opslag capaciteit en drager van zowel audio als video. De muziekindustrie vond de dvd een prima opvolger voor de cd. De International Steering Commitee, die wordt gevormd door de drie grootste muziek organisaties, stelde wel een aantal voorwaarden aan deze opvolger. Zo moest de geluidskwaliteit omhoog, de copyrights beter worden beschermd, meerkanaalsgeluid mogelijk worden en de dvd moest terugwaards compatibel zijn met de cd.
SACD
De Working Group 4, die voor de realisatie moest zorgen, raakte al snel verdeeld en iedere deelnemer keek alleen naar het belang van haar eigen bedrijf. Voorstanders en patenthouders van de dvd vonden dat de opvolger cd gebaseerd moest zijn op deze technologie, terwijl Sony en Philips vonden dat de opvolger nauw verwant moest zijn met de cd. Sony en Philips ontwikkelden een nieuwe disk, de Super Audio CD (SACD), waardoor zij de licentierechten konden behouden. Zonder instemming van de Working Group 4 introduceerden zij dit formaat in de markt. De resterende bedrijven borduurden voort op de dvd-video, die in snel de wereld veroverde, en lanceerden het dvd-audio of dvd-a formaat. Beide formaten strijden nu om de gunst van de consument.
Super Audio CD
De opvolger van de cd gepresenteerd door Sony en Philips kan alleen muziek bevatten. Het audio-formaat dat hiervoor wordt gebruikt heet Direct Stream Digital (dsd). Dit audio-formaat wijkt sterk af van het bekende Pulse Coded Modulation (pcm) dat voor de cd wordt gebruikt. Bij pcm wordt het analoge signaal 64 keer extra gesampled om het daarna als 1 bit audio signaal op te slaan. Direct daarna wordt deze enkele bit gedecimeerd naar de juiste pcm-code. Bijvoorbeeld 16 bit / 44.1 KHz voor cd-kwaliteit. Om dit te realiseren wordt er gebruik gemaakt van filters. Deze zogenaamde 'brick wall' filters laten audiosignalen onder bepaalde frequenties door en boven bepaalde frequenties tegen om de juiste pcm-code te bewerkstelligen. Deze filters zijn mede bepalend voor de kwaliteit van de audio. Bij dsd worden deze filters niet meer toegepast omdat het 1 bit audiosignaal met 2.822.400 samples ( 64 x 44.100) direct wordt verwerkt. Hierdoor garanderen Sony en Philips een betere geluidskwaliteit dat beter overeenkomt met het analoge signaal. Het dsd-audio formaat kan op drie verschillende disks worden opgeslagen.
Enkele laag disk
Deze disk bevat een hoge resolutie laag voor hoogwaardige audio. De disk is alleen af te spelen in een sacd-speler.
Dubbele laag disk
Deze disk bevat twee hoge resolutie lagen, waardoor er meer hoogwaardige audio kan worden opgeslagen. Deze disk is ook alleen te gebruiken in een sacd-speler.
Hybride disk
Deze disk bevat een hoge resolutie laag voor hoogwaardige audio en een standaard cd-laag voor standaard cd geluid. Deze disk is behalve in sacd-spelers ook af te spelen op iedere cd-speler.
De hoge resolutie laag kan naast een stereomix ook een 5.1 kanaals mix bevatten. Om deze grote hoeveelheid data op de disk te krijgen wordt er gebruik gemaakt van een lossless audio codec om de data te encoderen. Dit betekent dat er geen kwaliteitsverlies optreed nadat het audiosignaal is gedecodeerd, zoals dat het geval is bij mp3, dolby digital en dts. Als audio-codec wordt Direct Stream Transfer (dst) gebruikt.
DVD-Audio
Het dvd-audio formaat maakt gebruikt van een verbetert pcm audio-formaat dat ook voor de cd wordt gebruikt. Door de grotere opslagcapaciteit van de dvd en de hogere data rate is het mogelijk om een hogere kwaliteit geluid te bewerkstelligen.
De dvd-audio kan gebruik maken van zes afzonderlijke geluidskanalen, kent frequenties die vier keer zo hoog zijn als een cd en heeft een groter dynamisch bereik. Behalve pcm-audio kan het dvd-audio formaat ook overweg met dolby digital, dts en mpeg audio-formaten. Hier door is het dvd-audio formaat compatibel met dvd-video. De dvd-a is niet compatibel met de cd-speler.
De dvd-audio kent een ruime keuze uit bitrates en sample rates. Stereo-mixen kunnen bitrates hebben van 12, 16, 20 0f 24 bit en sample rates uiteenlopend van 44.1 kHz tot en met 192 kHz. Bij meerkanaals mixen kunt u kiezen uit 16 bit / 96 kHz of 24 bit / 48 kHz. Ondanks de grote opslag capaciteit van de dvd is het niet mogelijk om de hoogste geluidsresoluties te gebruiken bij een meekanaals mix. De datarate van 9600 kbits/s van de dvd schiet dan te kort.
Mixen
Wel kunt u binnen een meerkanaal mix zelf bepalen welke sample rates of bitrates u voor welk kanaal gebruikt. Zo kunt u er voor kiezen om de voorste kanalen te encoderen op 96 kHz en 24 bit en 48 kHz en 16 bit te gebruiken voor de surround kanalen.
Een dvd-audio disk kan naast meerkanaals geluid ook een aparte stereo mix bevatten. Dit is echter niet noodzakelijk, omdat de dvd-audio speler in tegenstelling tot de sacd zelf het meerkanaals geluid kan downmixen tot stereo. De dvd-audio disk maakt gebruikt van Meridian Lossless Packing (mlp) een methode om de audio zonder geluidsverlies te comprimeren.
Behalve met hoogwaardige audio kan de dvd-audio disk ook overweg met video, afbeeldingen en teksten. Hiermee wordt het mogelijk om karaoke disks te maken, popclips te tonen of een slideshow te geven. Om dit te kunnen doen maakt de dvd-audio gebruik van de eigenschappen van dvd-video.
Conclusie
Waar de fabrikanten al een aantal jaren strijden om de gunst van de consument, lijkt deze niet echt warm te worden van het hoogwaardige geluid. Hiervoor zijn een aantal oorzaken aan te wijzen. Allereerst zijn de meeste consumenten net overgestapt van de videorecorder naar de dvd-speler. Deze dvd-speler is vaak niet in staat om sacd en dvd-audio af te spelen. Veel consumenten lijken er genoegen mee te nemen dat een dvd-speler mp3's kan afspelen van een veel slechtere kwaliteit.
Degene die wel hoogwaardige audio willen, maar geen keuze kunnen maken tussen sacd en dvd-audio wachten tot de prijzen van de zogenaamde combo-speler, die alles afspelen, dalen. Daarnaast moeten zij vaak ook nog de aanschaf van een receiver bekostigen.
Het nadeel van sacd is tevens dat deze alleen afspeelbaar is op een sacd-speler mits de hybride disk versie is gekocht. En pas met de komst van de Audigy geluidskaart van Creative Labs is het mogelijk om dvd-audio, behalve op de dvd-audio-speler, ook op de computer af te spelen. Er valt nog niets zinnigs te zeggen over welk formaat er uiteindelijk gaat winnen. Sacd heeft als oordeel dat deze compatibel kan zijn met de cd-speler. Het grootste nadeel is dat op een sacd-disk geen video of afbeeldingen kunnen worden geplaatst. Sony en Philips zijn hard bezig dit nadeel op te heffen. De dvd-audio heeft als voordeel dat er zowel audio, video als afbeeldingen op kunnen. Het nadeel is dat dvd-audio disks niet afspeelbaar zijn op een cd-speler. Ook aan dit nadeel wordt gewerkt en binnenkort wordt de hybride dvd-audio disk verwacht. De sacd is lang bekender bij de consument geweest dan de dvd-audio. Hierin lijkt nu verandering te komen door de mogelijkheid om met consumentensoftware zelf een dvd-audio te maken. Aan de hand van WaveLab 5 laten we u zien hoe u dit eenvoudig kunt realiseren.
De structuur van een dvd-audio project
Een dvd-audio project kan met vijf verschillende soorten content overweg. Behalve geluid, kunt u er ook afbeeldingen, realtime teksten, video en dvd-rom content op kwijt. De audio, teksten en afbeeldingen en data worden opgeslagen in de map audio_ts in de root van de dvd-audio. De video moet worden geplaatst in de video_ts map in de root. De videobestanden moeten met een dvd-authoringsprogramma worden gemaakt en daarna in deze map worden gekopieerd.
- Een enkele laags dvd-audio disc kan één album bevatten.
- Een album kan 1 tot 9 groepen bevatten.
- Iedere groep kan 99 aparte tracks bevatten.
Er mag binnen verschillende groepen naar de zelfde track worden verwezen. Een groep komt in WaveLab 5 overeen met een montage. Een dvd-audio project zou er als volgt uit kunnen zien.
- Een groep met een stereomix.
- Een groep met surround geluid
- Een groep met realtime tekst
- Een groep met afbeeldingen
Als u meer dan één groep heeft in uw project kunt u ook een bonus groep aanmaken. Vervolgens kunt u aan deze groep een code toewijzen die gebruikers met de afstandsbediening kunnen intikken. Een groep kan ook verschillende nummers bevatten die een variatie zijn op het originele nummer.
Een dvd-audio project kan gebruik maken van verschillende sample- en bitrates. De sample rates die u kunt gebruiken zijn 48, 96 en 192 KHz. Voor de bitdiepte kunt u kiezen uit 16 bit of 24 bit. Een dvd heeft een maximale data rate van 9,6 Mbps. Om deze data rate niet te overschrijden moet u dus een keuze maken welke bitdieptes en sample rates u wilt gebruiken. Als u zes afzonderlijke kanalen gebruikt mag u kiezen uit de bitdieptes 16 en 24. Kiest u voor 16, dan kunt u maximaal 96 KHz samples gebruiken. Kiest u voor 24 bit dan mag de audio niet meer dan 48 KHz zijn.
Aantal kanalen x bitdiepte x sample rate. Bijvoorbeeld 6 kanalen x 24 bit x 48 KHz = 6,912 Mbps
Om een dvd-audio project binnen de toegestane data rate te houden van 9,6 Mbps kunt u de volgende richtlijnen aanhouden.
- Voor 6 kanalen kunt u kiezen uit 16 bit / 96 kHz of 24 bit / 48 kHz
- Voor 4 kanalen kunt u kiezen tot 24 bit / 96 kHz
- Voor 2 kanalen kunt u tot de hoogste kwaliteit gaan van 24 bit /192kHz
